Το Έμβλημα του Ιερού Λόχου
Είναι μεταλλικό χαλκού χρώματος (συνήθων διαστάσεων 43χ48 χιλ.), το οποίο έχει τη μορφή κατακόρυφης σπάθης που επικάθεται σε κυκλικό δάφνινο στεφάνι. Σε οριζόντιο επίμηκες μεταλλικό πλαίσιο (ένα είδος ταινίας πίσω από το στεφάνι) υπάρχει χαραγμένη ή ανάγλυφη η ρήση “Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ”, στη δε πίσω πλευρά του αναγράφεται η φράση “ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ” και κάτω από αυτή “1942”. Το έμβλημα αυτό, ως στρατιωτικό διάσημο, καθιερώθηκε με Ημερησία Διαταγή του Διοικητή του Ιερού Λόχου, ύστερα από έγκριση του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Απονεμήθηκε κατά την περίοδο 1942-45 μόνο στους αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και στρατιώτες του Λόχου και εφέρετο στο δεξιό μέρος του στήθους. Μετά τη διάλυση του Ιερού Λόχου (Αύγουστος 1945) οι υπηρετήσαντες σ’ αυτόν στρατιωτικοί και άντρες των Σωμάτων Ασφαλείας συνέχισαν να το φέρουν με όλες τις στολές τους. Το έμβλημα του Ιερού Λόχου αποτέλεσε παλαιότερα το Μετάλλιο του Πολεμικού Σταυρού (τριών τάξεων) 1916-17 (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος), σχεδιασμένο από το Γάλλο γλύπτη Αντρέ Ριβώ (Andre Rivaud), με μόνη διαφορά στο χρώμα του μετάλλου και ότι στην πίσω πλευρά του επιμήκους πλαισίου ήταν γραμμένη η φράση “ΕΛΛΑΣ 1916 – 1917”. Κρεμόταν ως πολεμικό μετάλλιο στο αριστερό μέρος του στήθους, με ταινία χρώματος μπλε – μαύρου – μπλε. Καθιερώθηκε με το από 31 Οκτωβρίου 1917 Βασιλικό Διάταγμα και απονεμόταν στη σημαία διακριθέντων Συνταγμάτων (Πεζικού και Ιππικού) και σε στρατιωτικούς και ιδιώτες για διακεκριμένες πράξεις στο πεδίο της μάχης ή για την τήρηση της έννομης τάξης και της ασφάλειας του κράτους.

Ιερός Λόχος 1942 – 1945
Ο πρόδρομος των Ελληνικών Μονάδων Καταδρομών
Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τα Γερμανικά Στρατεύματα, (Ελληνογερμανικός Πόλεμος 1941) και την αμέσως μετά περιώνυμη “Μάχη της Κρήτης” (Μάιος 1941), η Ελληνική Κυβέρνηση που εγκαταστάθηκε στην Αίγυπτο, άρχισε τη σταδιακή συγκρότηση μερικών στρατιωτικών μονάδων από αξιωματικούς και οπλίτες, που διέφυγαν κατά καιρούς από την κατεχόμενη πατρίδα και από Έλληνες του εξωτερικού, με σκοπό να αγωνιστούν στο πλευρό των συμμάχων.
Η πληθώρα όμως των αξιωματικών (σε σχέση με τους οπλίτες) που είχαν συρρεύσει στην Μέση Ανατολή και η έλλειψη επαρκών Μονάδων για να τους απορροφήσουν, οδήγησε τον Αντισμήναρχο Γ. Αλεξανδρή να προτείνει μετά ένα χρόνο, (καλοκαίρι 1942), στον τότε Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και Υπουργό Στρατιωτικών Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τη συγκρότηση μιας μονάδας από αξιωματικούς, οι περισσότεροι από τους οποίους θα εκτελούσαν καθήκοντα οπλίτη. Η πρόταση εκείνη έγινε αμέσως δεκτή και με τη θερμή συμπαράσταση του διοικητή της ΙΙης Ελληνικής Ταξιαρχίας Συνταγματάρχη Αλκιβιάδη Μπουρδάρα, συγκροτήθηκε από εθελοντές τον Αύγουστο του 1942, ο “Λόχος Επιλέκτων Αθανάτων”, με προσωρινό διοικητή τον Επίλαρχο Στεφανάκη Αντώνιο και με αρχική δύναμη 200 αντρών (130 αξιωματικοί, 40 μάχιμοι οπλίτες και 30 βοηθητικοί). Η συγκρότηση του Λόχου έγινε στην Καφριόνα της Παλαιστίνης. Από την εποχή εκείνη άρχισε (αλλά συνεχίστηκε και αργότερα), η εθελουσία κατάταξη στον Ιερό Λόχο αξιωματικών και οπλιτών του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, όπως επίσης και ανδρών των Σωμάτων Ασφαλείας.
Ο Λόχος αυτός οργανώθηκε αρχικά ως Λόχος Πολυβόλων, με προορισμό να προσκολληθεί στην ΙΙη Ελληνική Ταξιαρχία και, αφού μεταστάθμευσε (Σεπτέμβριος 1942) στο Μεάντι της Αιγύπτου, άρχισε ανάλογη εκπαίδευση στο εκεί Νεοζηλανδικό στρατόπεδο Πεζικού.

Λίγο αργότερα, ο από 15 Σεπτεμβρίου 1942 νέος και οριστικός διοικητής του “Λόχου Επιλέκτων Αθανάτων”, Συνταγματάρχης Πεζικού Χριστόδουλος Τσιγάντες, πέτυχε τη μετονομασία της μονάδας του σε “Ιερόν Λόχον” (τον πέμπτο στην Ελληνική ιστορία) και την αλλαγή της αποστολής του. Έτσι, ύστερα από συνεργασία του Τσιγάντε με τον τότε διοικητή του Βρετανικού Συντάγματος S.A.S (Special Air Service) Αντισυνταγματάρχη Ντέιβιντ Στέρλινγκ (David Stirling) και με την έγκριση του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου Μέσης Aνατολής, ο Ιερός Λόχος μεταστάθμευσε το Νοέμβριο του 1942, στο Καμπρίτ της Αιγύπτου, (έδρα και στρατόπεδο του S.A.S), τέθηκε Υπό Διοίκηση αυτής της Ειδικής Μονάδας και άρχισε να εκπαιδεύεται για εκτέλεση καταδρομικών επιχειρήσεων στα μετόπισθεν των αντιπάλων Γερμανοϊταλικών δυνάμεων. Από τότε και μέχρι το καλοκαίρι του 1945, ο Ιερός Λόχος έδρασε στη Βόρεια Αφρική και στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Το πρώτο τμήμα του Ιερού Λόχου που έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις αυτές, ήταν μια ομάδα από 8 αξιωματικούς με επικεφαλής τον Αντισμήναρχο Γ. Αλεξανδρή, η οποία, υπό τη Β΄Μοίρα του Συντάγματος S.A.S, έδρασε στα μετόπισθεν των Γερμανοϊταλικών στρατευμάτων στην Κυρηναϊκή, από 17 Νοεμβρίου 1942 μέχρι 27 Ιανουαρίου 1943.
Ένα άλλο επίσης τμήμα από 60 Ιερολοχίτες ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου 1942 για την περιοχή της Βεγγάζης, προκειμένου να εκτελέσει παρόμοιες επιχειρήσεις στα νώτα του εχθρού, πλην όμως η αποστολή εκείνη δεν εκτελέστηκε τελικά, ένεκα της ταχείας προέλασης της 8ης Βρετανικής Στρατιάς προς τα δυτικά.
Στις 27 Ιανουαρίου 1943, ο Ιερός Λόχος, μετά από ειδική συγκρότηση και εκπαίδευση, ξεκίνησε για τη Δυτική Έρημο για εκτέλεση καταδρομικών επιχειρήσεων στα μετόπισθεν των συμπτυσσόμενων τμημάτων του Άξονα (Γερμανίας και Ιταλίας), σε συνεργασία με περιπόλους του Συντάγματος S.A.S. Όμως, η τότε πρόσφατη αιχμαλωσία του Αντισυνταγματάρχη Στέρλινγκ και οι βαριές απώλειες του S.A.S δεν επέτρεψαν στον Ιερό Λόχο να αναλάβει δράση σύμφωνα με την αρχική αποστολή του. Έτσι, ύστερα από πρόταση του Συνταγματάρχη Τσιγάντε, ο διοικητής της 8ης Βρετανικής Στρατιάς, Στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ (Bernard Montgomery), έθεσε τον Ιερό Λόχο, από τις 7 Φεβρουαρίου 1943, υπό διοίκηση της “Φάλαγγος των Ελευθέρων Γάλλων” του Στρατηγού Λεκλέρκ (Leclerc), για να χρησιμοποιηθεί σε αποστολές Ελαφρού Μηχανοκίνητου Ιππικού.

Στις 10 Μαρτίου 1943 και στην περιοχή Κσαρ-Ριλάν (Ksar Rillan) της Τυνησίας, δόθηκε η πρώτη ουσιαστική μάχη ανάμεσα στα εκεί αμυνόμενα γαλλοελληνικά τμήματα και σε μια ισχυρή μηχανοκίνητη φάλαγγα, η οποία τους επιτέθηκε. Η εχθρική δύναμη τελικά αναχαιτίσθηκε και έτσι καλύφθηκε η πορεία της φάλαγγας ελιγμού του 10ου αγγλονεοζηλανδικού Σώματος Στρατού, το οποίο παρέκαμπτε από το νότο την αμυντική γραμμή “Μαρέθ” (Mareth). Μετά την κατάληψη της πόλης Γκαμπές (Gabes) της Τυνησίας (29 Μαρτίου) από τμήματα της 8ης Βρετανικής Στρατιάς, ο Ιερός Λόχος αποσπάστηκε από τη Γαλλική Φάλαγγα και διατέθηκε στη 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία και στις 6 Απριλίου έλαβε μέρος στη μάχη επί της αμυντικής τοποθεσίας του Ουαντί Ακαρίτ (Wadi Akarit). Από εκεί, συνεχίζοντας την αποστολή κάλυψης της προέλασης προς την Τύνιδα των Συμμαχικών δυνάμεων του παραλιακού τομέα, έφτασε μπροστά από την πολίχνη Ανφανταβίλλ (Enfindaville), όπου επί τρεις ημέρες (13-16 Απριλίου) ανέπτυξε δραστηριότητα περιπόλων.

Τέλος, στις 17 Απριλίου, ο Ιερός Λόχος διατάχθηκε να επιστρέψει επειγόντως στην Αίγυπτο για να συμμετάσχει σε άλλες επιχειρήσεις. Έτσι τελείωσε η συμμετοχή του στις μάχες της Τυνησίας. Στην Αίγυπτο (Στρατόπεδο Πυραμίδων) έφτασε στις 2 Μαΐου. Εκεί παρέμεινε για λίγες ημέρες. Από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο 1943, ο Ιερός Λόχος με προσωπικό που προοδευτικά έφτασε τους 314 άντρες, αφού αρχικά συγκεντρώθηκε στο στρατόπεδο Ελ Μπάσα (σύνορα Αιγύπτου – Παλαιστίνης), παρέμεινε στην Παλαιστίνη (σε διάφορα στρατόπεδα). Εκεί εκπαιδεύτηκε στα αλεξίπτωτα και τα πλωτά μέσα και ανασυγκροτήθηκε ανάλογα, προκειμένου να αναλάβει την εκτέλεση αποβατικών και αεραποβατικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο Πέλαγος, μαζί με άλλες Συμμαχικές Μονάδες. Έτσι σύμφωνα με την νέα του σύνθεση, οργανώθηκε σε μια Ομάδα Διοικήσεως, ένα τμήμα Βάσεως και τρία Τμήματα Καταδρομών (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ).
Δύο περίπου μήνες μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (9 Σεπτεμβρίου 1943), ο Ιερός Λόχος μεταφέρθηκε στη Σάμο – πολύ αργά, λόγω των αντιδράσεων των Βρετανών- σε δύο κλιμάκια. Το ένα ρίχτηκε με αλεξίπτωτα και το άλλο μεταφέρθηκε με πολεμικά πλοία (30 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 1943), ενώ βρετανικά τμήματα κατέλαβαν τη Δωδεκάνησο. Μετά όμως την αποτυχία της προσπάθειας των Βρετανών για «Διάνοιξη του Αιγαίου» μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και μετά την άρνηση της Τουρκίας να μπει στον πόλεμο, τα Συμμαχικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τη Δωδεκάνησο και ο Ιερός Λόχος τη Σάμο και μεταφέρθηκε μέσω Τουρκίας στην Αίγυπτο και την Παλαιστίνη (19 Νοεμβρίου 1943).
Ο Ιερός Λόχος συνέχισε μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου 1944, την ειδική εκπαίδευσή του στα πλωτά μέσα, στις αναρριχήσεις και στις χιονοσκεπείς περιοχές, με σκοπό την απόβασή του στην κατεχόμενη τότε Ελλάδα. Με το τέλος όμως της περιόδου εκείνης, η αποστολή του άλλαξε σε αντίστοιχη Μονάδας Καταδρομών, η οποία επρόκειτο να δράσει στο Αιγαίο Πέλαγος σε συνεργασία με βρετανικά ταχύπλοα σκάφη και με καΐκια του Ελληνικού Πολεμικού (τότε Βασιλικού) Ναυτικού. Έτσι τέθηκε από τις αρχές του Φεβρουαρίου 1944, Υπό Διοίκηση των Βρετανικών “Δυνάμεων Καταδρομών” (Raiding Forces).
Στις 7 Φεβρουαρίου, ένα τμήμα (Ιο) του Ιερού Λόχου αναχώρησε για καταδρομικές επιχειρήσεις στο Βόρειο Αιγαίο Πέλαγος (Σάμο, Ψαρά, Μυτιλήνη, Χίο κλπ.), όπου και έφτασε μετά ένα μήνα, ενώ το δεύτερο Τμήμα (ΙΙο) εγκαταστάθηκε στα Δωδεκάνησα με τον ίδιο ρόλο από τα τέλη Μαΐου. Στο μεταξύ, με διαταγή του Υπουργείου
Στρατιωτικών, ο Ιερός Λόχος αναδιοργανώθηκε (Απρίλιο 1944) σε Σύνταγμα, με ανάλογη αύξηση της δύναμής του σε 1.000 περίπου άντρες και τις απαιτούμενες τροποποιήσεις στην οργάνωσή του. Μετά την απελευθέρωση της ηπειρωτικής Ελλάδας (Οκτώβριος 1944), ο Ιερός Λόχος αναπτύχθηκε στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και σε μερικά της Δωδεκανήσου και μέχρι το Μάιο του 1945 συνέχισε να προσβάλλει με καταδρομικές ενέργειες τις γερμανικές φρουρές που είχαν αποκοπεί στα νησιά, κατά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα.

Από τις πολλές και τολμηρές επιχειρήσεις που εκτέλεσε ο Ελληνικός Ιερός Λόχος στο Αιγαίο Πέλαγος και τα Δωδεκάνησα κατά την περίοδο 1943-45 , οι σπουδαιότερες ήταν οι παρακάτω:
1 – 17 Νοεμβρίου 1943
Επιτυχής από αέρα και θάλασσα αποβίβαση στη νήσο Σάμο και οργάνωση της άμυνας της εναντίον των Γερμανών.
3 Απριλίου 1944
Καταδρομή αντιπερισπασμού στη Νήσο Μυτιλήνη από τμήμα 30 αξιωματικών και οπλιτών.
17 Μαΐου 1944
Καταδρομή 31 Ιερολοχιτών στη νήσο Σάμο με αποστολή την καταστροφή εχθρικών στόχων.
13–14 Ιουλίου 1944
Καταδρομική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας από μικτό ελληνοβρετανικό συγκρότημα εναντίον της ισχυρής εχθρικής φρουράς της νήσου Σύμης, με σκοπό την εξουδετέρωση της και την καταστροφή στόχων (εγκαταστάσεων, πλωτών μέσων).
24-25 Σεπτεμβρίου 1944
Καταδρομή στη νήσο Μύκονο από 25 Ιερολοχίτες εναντίον της εκεί γερμανικής φρουράς.
11 Φεβρουαρίου 1945
Καταδρομή αποσπάσματος 114 Ιερολοχιτών στη Νήσο Νίσυρο, με σκοπό την παράδοση της φρουράς της.
28 Φεβρουαρίου 1945
Καταδρομική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας από ισχυρό συγκρότημα 513 αντρών, προς κατάληψη και απελευθέρωση της νήσου Τήνου.
1-2 Μαΐου 1945
Καταδρομική επιχείρηση στα νησιά Ρόδο και Αλιμιά.
3/4 Μαΐου 1945
Καταδρομική ενέργεια στη νήσο Μήλο.
Εκτός από τις παραπάνω επιτυχείς καταδρομικές επιχειρήσεις, ο Ιερός Λόχος πρόσφερε στην Πατρίδα και μια ακόμη υψίστης εθνικής σημασίας υπηρεσία: με τους υπέροχους αγώνες του και με τις θυσίες των αξιωματικών και των οπλιτών του, συντέλεσε μαζί με την εξαίρετη δράση του Πολεμικού μας Ναυτικού, στην απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και την επιστροφή και ενσωμάτωσή της στη μητέρα Ελλάδα. Η επιτυχία των επιθέσεων του Ιερού Λόχου στη Ρόδο και το γειτονικό νησάκι την Αλίμνια, είχε ως συνέπεια την έκδοση συγχαρητήριας διαταγής από τον διοικητή της Βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών. Παράλληλα, έπεισε τον στρατιωτικό διοικητή Ρόδου, στρατηγό Βάγκενερ, ότι δεν υπήρχε καμία ελπίδα απαγκίστρωσης των στρατευμάτων του. Έτσι, αφού έλαβε τη σχετική άδεια από τον διοικητή του «φρουρίου Κρήτης», παραδόθηκε την 8η Μαϊου. Κατά την παράδοσή του στον Βρετανό ταξίαρχο Μόφατ (Moffat) παρευρισκόταν και ο συνταγματάρχης Τσιγάντες, στον οποίο ο Βρετανός ταξίαρχος παρέδωσε το πιστόλι του Γερμανού στρατηγού ως έμπρακτη αναγνώριση της καθοριστικής συμβολής του Ιερού Λόχου στην απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου.
Οι απώλειες του Ιερού Λόχου, από την εποχή της συγκρότησής του μέχρι το τέλος των επιχειρήσεών του στη Δωδεκάνησο, ανήλθαν σε 25 νεκρούς (16 Αξιωματικούς – 9 οπλίτες), 56 τραυματισθέντες (28 Αξιωματικούς-28 οπλίτες), 3 εξαφανισθέντες και 29 αιχμαλώτους.
Για τις μέχρις αυτοθυσίας συνεχείς προσπάθειες στα πεδία των μαχών, αρχικά της ερήμου της Βόρειας Αφρικής και μετέπειτα των νησιών του Αιγαίου Πελάγους, οι γενναίοι άντρες του Ιερού Λόχου τιμήθηκαν με πλήθος ελληνικών και συμμαχικών ηθικών αμοιβών (προαγωγές επ’ ανδραγαθία, πολεμικά μετάλλια και παράσημα).
Με την αξιέπαινη πολεμική δράση του κατά τα έτη 1942-45, ο ένδοξος Ιερός Λόχος πρόσθεσε αμέσως μετά την ηρωική εποποιία των Ελλήνων στην Αλβανία, τα οχυρά της Μακεδονίας και Θράκης και την ανεπανάληπτη “Μάχη της Κρήτης”, μια ακόμα λαμπρή σελίδα στη νεότερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους και του Στρατού. Σε αναγνώριση αυτής της σημαντικής συμβολής στον υπέρ πάντων αγώνα της υπόδουλης
αλλά και υπερήφανης πατρίδας, και της θυσίας των Ιερολοχιτών στις πολεμικές επιχειρήσεις στην Τυνησία και στο Αιγαίο Πέλαγος, του απονεμήθηκε στις 22 Ιουνίου 1945, η Πολεμική Σημαία. Λίγο αργότερα και συγκεκριμένα στις 7 Αυγούστου, σε μία απέριττη τελετή στο Πεδίο του Άρεως, αυτή η Σημαία παρασημοφορήθηκε από τον τότε Αντιβασιλέα-Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, με τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως. Ήταν η τελευταία ημέρα της ζωής του Ιερού Λόχου, ο οποίος από τότε διαλύθηκε, αλλά αργότερα αποτέλεσε τον πρόδρομο των Ελληνικών Ειδικών Δυνάμεων. Λίγο καιρό μετά, η Ακαδημία Αθηνών τίμησε τον Ιερό Λόχο με το Χρυσούν Μετάλλιό της για τις πολύτιμες υπηρεσίες που είχε προσφέρει στην αγωνιζόμενη πατρίδα κατά την περίοδο 1942 – 1945.
Τέλος, αρκετό καιρό μετά την διάλυση της θρυλικής αυτής μονάδας, οι επιζήσαντες Ιερολοχίτες, αισθανόμενοι την Ιερή υποχρέωση να αποτίσουν φόρο τιμής στην αιώνια μνήμη των πεσόντων κατά την περίοδο 1942 – 1945 συμμαχητών τους, πρωτοστάτησαν, στις προσπάθειες ανέγερσης ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ στην Αθήνα, την Τυνησία, τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και της Δωδεκανήσου. Στα νησιά αυτά παρευρίσκονται κάθε χρόνο οι απόστρατοι πλέον Ιερολοχίτες και Καταδρομείς, όπου, μαζί με τις τοπικές πολιτικές και στρατιωτικές αρχές τιμούν με σεμνές εκδηλώσεις τη μνήμη των αθάνατων νεκρών συμπολεμιστών τους.
ΠΗΓΕΣ
1. ΓΕΣ/ΔΙΣ
2. ΓΕΣ/ΔΕΔ
3. Χρήστος Φωτόπουλος, Υποστράτηγος Χριστόδουλος Τσιγάντες, 1897-1970, Έκδοση του 7ου Επιτελικού Γραφείου ΓΕΣ, Αθήνα 2002.
4. Γενικό Επιτελείο Στρατού – Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΓΕΣ/ΔΙΣ), Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή (1941-1945) (Ελ Αλαμέιν – Ρϊμινι – Αιγαίο), Αθήνα 1995.
5. Ιστοσελίδα http://www.lki.gr/ [Ο Ιερός Λόχος Από τις ερήμους της Αφρικής στα νησιά του Αιγαίου Νίκος Νικολούδης Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (King’s College)]